Dit is de tijd dat de bladeren vallen. Opvallend veel grote figuren ook die in dit jaargetijde het vergankelijke voor het eeuwige wisselen. Iedereen zal in de jonge(re) jaren allicht gegrepen hebben naar één van de vele boeken van wetenschapper Claude Lévi-Strauss? Deze wereldbefaamde etnoloog overleed op 5 november 2009 op hoge leeftijd: hij werd juist geen 101 jaar oud.
Professor Claude Lévi-Strauss, van Frans-joodse ouders, werd in Brussel geboren. Op doortocht eigenlijk. In 1935 vinden wij hem in Brazilië terug, waar hij aan de universiteit van Sao Paulo filosofie studeert. Hij zou er ook het leven en de organisatie van indianenstammen bestuderen. Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog kreeg hij dankzij de Rockefeller Stichting de mogelijkheid om in New York te gaan wonen en werken. En het is daar dat een ontmoeting hem uiteindelijk naar zijn échte bestemming zou duwen: in 1942 leerde hij er Roman Jacobson kennen, de grondlegger van de structuralistische taalkunde.
Lévi-Strauss verkoos uiteindelijk de etnologie boven de filosofie. In zijn werk “worden de meest uiteenlopende aspecten van de cultuur ondervraagd en doorgelicht, van de Indiaanse maskers in het Amazonegebied over de muziekdrama’s van Wagner tot poëzie van Rimbaud”, aldus een verslag in De Standaard (04.11.2009).
Was Lévi-Strauss een nationalist? Zover zou ik zeker niet durven gaan, maar hij was wel zéér sceptisch tegenover pogingen om alle culturen in een eenheidsworst te dwingen. Zo zegde hij: “Er bestaat geen mondiale beschaving en er zal ook nooit een bestaan, althans niet in de absolute zin waarin de term vaan wordt gebruikt: beschaving impliceert en bestaat juist uit de coëxistentie van culturen die de grootst mogelijke verscheidenheid vertonen”.
‘Structuren’ beheersen en bepalen ons leven en ons denken, heeft professor Lévi-Strauss ons voorgehouden, die structuren brengen regels voort, waarvan de mens zich even weinig bewust is als van de regels van de taal waarvan hij zich bedient. Claude Lévi-Strauss was een grote meneer, die een pak studenten een pak illusies lichter heeft gemaakt. Het zal dan ook niet verwonderen dat een bepaalde ‘verlichte’ zijde het niet op hem had begrepen. Geen sant in eigen land.
